بررسی شبکة معنایی پسوند مکان­ساز «-گاه» با رویکردی شناختی/ حدائق رضایی، عادل رفیعی

بررسی شبکة معنایی پسوند مکان­ساز «-گاه» با رویکردی شناختی   حدائق رضایی[1] عادل رفیعی[2] تاریخ دریافت: 27/9/91                                                                                                    تاریخ تصویب: 26/9/92                                                                                                                         چکیده یکی از پسوندهای مکان­ساز پر­بسامد در زبان فارسی پسوند «-گاه» است که با الحاق به اسم­های مختلف، نوعی ساختار معنایی شعاعی را شکل می­دهد. در این مقاله سعی شده ­است با تکیه بر داده­هایی از زبان فارسی معاصر و در چارچوب معنی­شناسی شناختی، معنای سرنمونی، شبکة معنایی و ساختار این پسوند در قالب یک مقولة شعاعی تعیین گردد و مشخص شود که این مقولة زبانی دارای چه ساختار معنایی است و چه جنبه یا جنبه­هایی از واقعیت را در ارتباط با مکان رمز­گذاری می­نماید. نتایج نشان می­دهد که با وجودِ داشتن معنای سرنمونی «محل انجام عمل»، این پسوند در بافت­های زبانی مختلف و در ترکیب با اسم­های گوناگون، تحت‌تأثیر قالب بخش اسمی خود،  باعث برجسته­سازی بخش­هایی از مفهوم طرح‌شده در واژة پایه می­گردد. در این میان، نقش استعاره و مجاز و هم‌چنین عناصر کاربرد­شناختی و فرهنگی در ایجاد جنبة معنایی خاصی به کمک این پسوند و هم‌چنین انتخاب و ترجیح این پسوند بر سایر پسوندهای مکان­ساز زبان فارسی حائز اهمیت می­باشد.     واژه­های کلیدی:پسوند مکان­ساز «-گاه»، معنی­شناسی شناختی، مقولة شعاعی،  برجسته­سازی   [1]  استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان (نویسندة مسئول)؛ [email protected] [2]  استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان؛ [email protected]